De Johanneskerk is een monumentaal pand en is te vinden aan de Burg Elenbaasstraat 4, 4416AP te Kruiningen,
in het centrum van het dorp.
De huidige kerk bestaat uit een 15de eeuws pseudo-basilicaal schip en is in oost-west richting ten westen van de toren gebouwd,
in de stijl van de Brabantse gotiek. Het schip is deels opgetrokken uit baksteen met witte Brabantse zandsteen.
De kerk biedt plaats aan circa 500 personen.

Oorspronkelijk is de kerk gebouwd als kruiskerk met een koor aan de oostkant, maar na de Reformatie is het koorgedeelte steeds verder komen te vervallen en tenslotte geheel gesloopt. Dit was mede omdat in een Protestante kerk geen gebruik wordt gemaakt van een koor. Wel is nog steeds de triomfboog, de overgang tussen het schip en het koor, goed te herkennen, zowel aan de buiten- als aan de binnenkant van de kerk.

Het meubilair in het liturgisch centrum, de preekstoel, luifelbanken en doopvont, stamt uit de 15de eeuw.
De opvallende glas-in-lood ramen en het "Van-Vulpen-orgel" zijn er resp. aangebracht in 1956 en 1958 na een ingrijpende restauratie
na de watersnoodramp van 1953.

In de digitale rondleiding wordt gedetailleerder op dit alles ingegaan.

iets over de geschiedenis van de kerk


De kerk was oorspronkelijk gebouwd als kapel bij een groot kasteel, waar het dorp Kruiningen rondom gebouwd is. Dit kasteel behoorde toe aan de Heren van Cruininghe.
De eerste gegevens die zijn gevonden over de kerk dateren uit 1203, we weten dus zeker dat de kerk al 800 jaar bestaat. Eerst was het een houten gebouw, maar al vrij snel werd dit vervangen door een stenen gebouw. De toren bestaat sinds de 14de eeuw.

Van het kasteel is niets meer over, maar kerk en toren hebben de eeuwen getrotseerd, al is het gebouw, door afbraak van het koor, ernstig aangetast.




De toren staat niet op de gebruikelijke plaats aan de westkant maar aan de zuidkant van het schip. Waarschijnlijk heeft dit te maken gehad met de ligging van het grote kasteel dichtbij de kerk. In het totale bouwplan zou een toren aan de westkant niet mooi geweest zijn.



De hoofdingang is nu aan de westzijde. Vroeger was, zoals gebruikelijk de hoofdingang via de toren. De doorgangsboog is dichtgemetseld, maar nog altijd duidelijk zichtbaar vanuit het schip en de toren.
Andere oude dichtgemetselde toegangsdeuren zijn te zien in de noord -en zuidmuur van het schip. De voormalige toegangsdeur in de zuidmuur is minder gemakkelijk te ontdekken.
Er was ook een onderaardse gang tussen de kerk en (aanvankelijk het kasteel) de boerderij "Het Slot". Deze onderaardse gang werd in de oorlog gebruikt als geheime opslagplaats.


Het koor, aan de oostzijde van het huidige gebouw, was 18 meter lang en 10 meter breed. Na de Reformatie raakte het in verval en is op 27 mei 1754 ingestort. De Staten van Goes gaven opdracht tot afbraak en het dichtmetselen van de muur, met de verplichting:" het houten beschot waartegen de preekstoel stond uit te breken en met steen dicht te metselen".
Zowel aan de binnen- als buitenkant is de triomfboog (vm. doorgang van schip naar koor) zichtbaar.


In 1899 kwam het eerste orgel, voor die tijd werd er gebruik gemaakt van een voorzanger. Het Van Dam orgel werd geplaatst op een galerij boven de hoofdingang. Het was volgens de overlevering qua klank en vormgeving een mooi orgel en qua dispositie typerend voor die tijd, de romantiek.



Hieronder staan nog enkele foto's uit 'de oude doos':



plattegrond van de kerk voor de ramp van 1953:



de locatie van de kerk:




Precies tussen de g en de e van het woord Kruiningen staat de Johanneskerk.